ट्रम्पको कर नीति : मुख्य निशाना चीन

काठमाडौं । राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको भन्सार योजनाले सुरुमा अमेरिका आउने धेरै देशहरूबाट आउने सामानहरूमा आयात शुल्क बढाएको थियो ।

यी शुल्क लगाइएका देशहरूमध्ये केही देश लामो समयदेखि अमेरिकाका सहयोगी रहेका थिए ।

यद्यपि, अप्रिल ९ मा यसको कार्यान्वयन भएको केही घण्टापछि ट्रम्पले चीनबाहेक विश्वका बाँकी देशहरूका लागि ९० दिनको लागि पारस्परिक करमा अस्थायी प्रतिबन्धको घोषणा गरे ।

ट्रम्पको यो कदमले के चीन सधैं निशानामा थियो भनेर सोध्न बाध्य बनाएको छ ।

ट्रम्पले पदभार ग्रहण गरेदेखि नै व्यापारिक मुद्दाहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्दै आएका छन् । ह्वाइट हाउसमा आएदेखि नै उनले धेरै देशमा ठूलो मात्रामा कर लगाउने कुरा गर्न थाले ।

उनले अमेरिकासँग व्यापार गर्ने देशहरूले यसको फाइदा उठाइरहेका र स्थानीय उद्योगहरूलाई यसबाट नोक्सान भइरहेको दाबी गरे ।

अप्रिल २ मा ट्रम्पको सबैभन्दा ठूलो र सबैभन्दा विवादास्पद ट्यारिफ घोषणाले व्यापार युद्धजस्तो परिस्थितिको सामना गर्दै विश्वभरका सेयर बजारहरूमा अराजकता र अशान्ति सिर्जना गर्‍यो ।

यसपछि ट्रम्पले चीनबाहेक सबै देशहरूलाई ९० दिनको लागि अस्थायी राहतको घोषणा गरे ।

तर, चीनलाई राहत दिनुको सट्टा ट्रम्पले भन्सार १४५ प्रतिशत पुर्‍याए । यसपछि केही अमेरिकी अधिकारीहरूले भने, “यसको वास्तविक उद्देश्य चीनलाई दण्डित गर्नु र वार्ताको टेबलमा आउन बाध्य पार्नु हो ।”

ट्रम्प प्रशासनले हालै अर्को घोषणा गरेको थियो, “मोबाइल फोन र कम्प्युटर लगायत धेरै इलेक्ट्रोनिक उत्पादनहरूलाई पारस्परिक शुल्कबाट छुट दिइनेछ । यसमा चीनबाट आउने सामानहरू पनि समावेश हुनेछन् ।”

अमेरिकी अर्थमन्त्री स्कट बेसान्टले पत्रकारलाई भने, “अमेरिकाको व्यापार समस्याको जड चीन हो । वास्तवमा यो सम्पूर्ण विश्वको लागि समस्या हो ।”

यद्यपि, विश्वको दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्रसँगको यस्तो उल्झनले आफ्नै जोखिम पनि बोकेको छ । चीनले पारस्परिक करमा पनि कारबाही गर्‍यो र अप्रिल १२ देखि अमेरिकाबाट आउने सामानहरूमा कर बढाएर १२५ प्रतिशत पुर्‍यायो ।

यद्यपि, ट्रम्पले गरिरहेको काम उनका पूर्ववर्ती बाराक ओबामाले सुरु गरेको नीतिको निरन्तरताजस्तो देखिन्छ । यो नीति चीनको बढ्दो प्रभाव र शक्तिलाई रोक्नको लागि अमेरिकाको ध्यान पूर्वी देशहरूतर्फ झन्-झन् केन्द्रित गर्नु हो ।

गत हप्ताको विकासक्रमको बारेमा बोल्दै लेखक तथा राजनीतिक विश्लेषक टिम मार्शलले भने, “यो एउटा नयाँ युग हो र अर्थतन्त्र यसको एक ठूलो हिस्सा हो । मलाई लाग्छ यो चीनको बारेमा हो । बेलायत र युरोपका लागि कर परिवर्तन हुनेछ र ध्यान चीनमा केन्द्रित हुनेछ ।”

पछि हट्नेवाला छैन चीन

ट्रम्प दोस्रो पटक ह्वाइट हाउस आएदेखि नै चीन र अमेरिकाबीचको व्यापार युद्ध गहिरिँदै गएको छ । केही समयदेखि दुवैले पारस्परिक ट्यारिफको मामिलामा एकअर्का विरुद्ध प्रतिशोध लिइरहेका छन् ।

चीनको वाणिज्य मन्त्रालयले ट्रम्पको करलाई “सङ्ख्यात्मक खेल” को रूपमा वर्णन गरेको छ । मन्त्रालयले यसको कुनै व्यावहारिक महत्त्व नभएको बताएको छ ।

मन्त्रालयले भनेको छ, “यदि अमेरिकाले चीनबाट निर्यात हुने सामानहरूमा कर लगाउन जारी राख्यो भने चीनले अब यसलाई बेवास्ता गर्नेछ ।”

“चिनियाँ नेताहरूले बारम्बार ट्रम्प प्रशासनलाई ‘धम्की दिने’ भनेर वर्णन गरेका छन् र उनीहरू यसबाट डराउने छैनन् भनी बताएका छन्,” बीबीसी चीनका सम्पादक स्टीफन म्याकडोनेल भन्छन् ।

चीनको विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता माओ निङले हालै सामाजिक सञ्जालमा अध्यक्ष माओको तस्वीर पोस्ट गरे र कोरियाली युद्धको क्लिप पनि समावेश गरिन् ।

यस क्लिपमा माओले अमेरिकालाई भन्दै गरेको देखिन्छ, “यो युद्ध जतिसुकै लामो समयसम्म चले पनि, हामी पछि हट्ने छैनौं ।”

उनले आफ्नै बयान पनि पोस्ट गरिन्, जसमा उनले भनिन्, “हामी चिनियाँ जनता हौं । हामी उत्तेजनाबाट डराउँदैनौं । हामी पछि हट्ने छैनौं ।”

चीनबाट अमेरिकामा निर्यात हुने सामानहरू चीनको कुल GDP को लगभग दुई प्रतिशत बराबर छ ।

बेलायतको सिटी इन्डेक्सकी वरिष्ठ बजार विश्लेषक फियोना किनकोटाले भनिन्, “चीनले अमेरिकामाथिको आफ्नो निर्यात निर्भरता घटाउँदैछ । अहिले चिनियाँ निर्यातको १३ प्रतिशत मात्र अमेरिका जान्छ । ट्रम्पको पहिलो कार्यकालमा यो २६ प्रतिशत थियो ।”

केही विश्लेषकहरू विश्वास गर्छन्, “चीनले ट्रम्पको भन्सारको अनुमान पहिले नै गरिसकेको थियो ।”

‘द इकोनोमिस्ट’ का सम्पादक डेभिड रेनीले हालै चीनका अधिकारीहरू र विद्वानहरूलाई भेटे । उनले भने, “चीनले यसको लागि लामो समयदेखि तयारी गरिरहेको थियो । उनीहरूले अमेरिकी कारबाहीबाट बच्न छोटो अवधिको प्रतिरक्षा तयार पारेका छन् तर उनीहरू स्थायी समाधान खोज्ने प्रयास पनि गरिरहेका छन् । उनीहरू आफ्नो अर्थतन्त्रलाई निर्यातमा धेरै निर्भर हुनबाट टाढा लैजान खोजिरहेका छन् ।”

अमेरिकासँगको यो व्यापार युद्धको बीचमा चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनफिङ पनि नयाँ व्यापार साझेदारहरू सिर्जना गर्ने काममा लागेका छन् ।ट्रम्पको करबाट प्रभावित देशहरूलाई एकताबद्ध हुन चीनले पनि अपिल गरिरहेको छ ।

अप्रिल ११ मा स्पेनी प्रधानमन्त्री पेड्रो सान्चेजसँगको भेटमा सीले अमेरिकी करको “प्रतिक्रिया दिन चीन र युरोपेली संघ एकसाथ आउनुपर्ने” बताएका थिए ।

सी ट्रम्पको करबाट नराम्ररी प्रभावित देश भियतनामको भ्रमणमा निस्किएका छन् । उनी मलेसिया र कम्बोडिया पनि पुग्नेछन् ।

चीनको लागि के खतरा छ ?

चीनले अन्य देशहरूसँग सम्पर्क गर्नुको एउटा कारण यो हुन सक्छ कि उसले उनीहरूलाई आश्वस्त पार्न चाहन्छ । अमेरिकी बजारको सट्टा चीनले अर्को बजार खोज्नुले पनि धेरै समस्या सृजना गर्न सक्छ ।

डेभिड रेनीले भने, “यदि यी बजारहरू चिनियाँ सामानहरूले भरिए भने यसले ती देशहरूमा रोजगारी र अवसरहरूलाई हानि पुर्‍याउनेछ । यसले चिनियाँ नेतृत्वको लागि फेरि कूटनीतिक र भूराजनीतिक सङ्कट सृजना गर्नेछ ।”

दोस्रो मुद्दा घरेलु बजारको पनि हुन सक्छ । चीनका उपभोक्ताहरू भन्छन्, “यदि अमेरिकी उत्पादनहरू महङ्गो भएमा उनीहरू स्थानीय ब्रान्डहरूतिर सर्नेछन् ।”

चीनको अर्थतन्त्रको अवस्था यस्तो छ कि मुद्रास्फीति निरन्तर घट्दै गइरहेको छ ।

मुद्रास्फीति मापन गर्ने एउटा तरिका उपभोक्ता मूल्य सूचकाङ्क हो । यसको आधिकारिक तथ्याङ्कले मार्चमा चीनमा लगातार दोस्रो पटक गिरावट आएको देखाएको छ । घरेलु स्तरमा पनि माग बढेको देखिँदैन ।

अमेरिकी राजनीतिशास्त्री प्रोफेसर ग्राहम एलिसन हालै चीनबाट फर्किएका छन् । उनले भने, “सी जिनफिङ चीन र अमेरिका बीचको आर्थिक युद्धको खतराबाट सचेत छन् र ‘खराब समय’को लागि तयार छन् । कम्तीमा मैले देखेका प्रमाणहरूबाट यस्तो देखिन्छ कि उनीहरूले सबै क्षेत्रमा तयारी गरेका छन् ।”

–बीबीसीबाट